အေမရိကန္သမၼတႀကီး ဖရန္ကလင္ ဒီလာႏုိ ရုဇဗဲ့

"ေလးႀကိမ္တိတိ ေရြးေကာက္ခံရေသာ အေမရိကန္သမၼတ"

ဖရန္ကလင္ ဒီလာႏုိ ရုဇဗဲ့(Franklin Delano Roosevelt)သည္ ၃၂ ဆက္ေျမာက္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု
သမၼတျဖစ္သည္။ အေမရိကန္သမၼတသည္ ႏွစ္ႀကိမ္ထက္ပို၍ အေရြးမခံရဟူေသာ အစဥ္အလာတစ္ရပ္ ရွိေသာ္လည္း
ရုဇဗဲ့သည္ သမၼတအျဖစ္ ေလးႀကိမ္တိုင္တိုင္အေရြးခံရသျဖင့္ သက္တမ္းအရွည္ဆုံး သမၼတ ျဖစ္ေပသည္။
ရုဇဗဲ့သည္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္ အလြန္ဆိုးရြားေသာ စီးပြားေရးညံ့ဖ်င္းမႈ ကပ္ဆိုက္ေရာက္ေနခ်ိန္၌၎၊
ဒုတိယကမာၻစစ္ႀကီး ျဖစ္ပြားေနခ်ိန္၌ ၎ႏိုင္ငံကို ေခါင္းေဆာင္ခဲ့ရသူ ျဖစ္သည္။ စီးပြားေရး နာလွန္ထူႏိုင္ရန္
ရုဇဗဲ့ ခ်မွတ္ေသာ စီမံကိန္းမ်ား၌ သေဘာကြဲလြဲမႈ ရွိသည့္နည္းတူ ႏိုင္ငံျခားေရးဝါဒ၌လည္း သေဘာကြဲလြဲမႈရွိေလသည္။
သို႔ရာတြင္ သမၼတရုဇဗဲ့သည္ ထူးခၽြန္ေသာ ႏိုင္ငံေခါင္းေဆာင္ျဖစ္သည္ကိုကား အမ်ားကလက္ခံၾကသည္။

ဖရန္ကလင္ ရုဇဗဲ့သည္ ၁၈၈၂ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ ၃ဝ ရက္ေန႔တြင္ နယူးေယာက္ၿမိဳ႕ ၊ ဟိုက္ပတ္၌ ဖြားျမင္၍၊
မိဘမ်ားျဖစ္ေသာ ဆာရာႏွင့္ ဂ်ိမ္းရုဇဗဲ့တို႔၏ တစ္ဦးတည္းေသာသား ျဖစ္၏။ ၂၆ ဆက္ေျမာက္ အေမရိကန္သမၼတ
သီအိုဒို ရုဇဗဲ့ (Theodore Roosevelt) ႏွင့္ ညီအစ္ကိုဝမ္းကြဲ ေတာ္စပ္သည္။
ငယ္စဥ္က ဂေရာ့တန္ (Groton) ေက်ာင္းတြင္ ပညာသင္ၾကားၿပီးေနာက္ ဟားဗတ္ေကာလိပ္ (Harvard College) မွ
၁၉ဝ၄ ခုႏွစ္၌ ဘြဲ႕ရခဲ့သည္။ ထိုေနာက္ ကိုလံဘီယာဥပေဒေက်ာင္းတြင္ ဥပေဒပညာကို ဆက္လက္သင္ၾကားသည္။

နယူးေယာက္ၿမိဳ႕၌ ေရွ႕ေနလိုက္ေနစဥ္ နယူးေယာက္ျပည္နယ္ ဆီးနိတ္လႊတ္ေတာ္သို႔တက္ရန္
ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီ၏ တိုက္တြန္းခ်က္အရ ၁၉၁ဝ ျပည့္ႏွစ္တြင္အေရြးခံရာ အႏိုင္ရရွိေလသည္။
ထိုျပည္နယ္ ဆီးနိတ္လႊတ္ေတာ္မွာ ရီပတ္ဗလစ္ကင္ပါတီဝင္တို႔ ႀကီးစိုးရာဌာန ျဖစ္သည္။
သို႔ရာတြင္ ထိုျပည္နယ္လူထုက ရုစဗဲ့ကို ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ ၾကည္ညိဳလာၾကေသာေၾကာင့္
သမၼတအျဖစ္ အေရြးခံရမည့္ ဝုဒ္ဒရို ဝီလ္ဆန္ (Woodrow Wilson) အတြက္ စည္းရုံးေရးတာဝန္ေပးအပ္ျခင္းခံရေလသည္။
ဝီလ္ဆန္ သမၼတျဖစ္လာေသာအခါ ရူးဇဗဲ့ကို ေရတပ္ဆိုင္ရာ လက္ေထာက္အတြင္းဝန္ခန္႔၏။

ရုဇဗဲ့သည္ အေမရိကန္ေရတပ္စခန္းမ်ားကို အသစ္ျပဳျပင္ လိုက္သျဖင့္ ပထမကမာၻစစ္ ျဖစ္ပြားလာခ်ိန္တြင္
အေမရိကန္ ေရတပ္သည္ ယခင္ကထက္ အင္အားေတာင့္လ်က္ ရွိေနခဲ့သည္။ ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီကလည္း ရုဇဗဲ့အား
ဒုတိယသမၼတ ရာထူးအတြက္ အေရြးခံရန္ ေရြးခ်ယ္ခဲ့သည္။ သို႔ရာတြင္ ၁၉၂၁ ခုႏွစ္၌ သြက္ခ်ာပါဒေရာဂါျဖစ္၍
လမ္းမေလွ်ာက္ႏိုင္ေခ်။ ထိုကဲ့သို႔ေသာ အျဖစ္ဆိုးႏွင့္ ႀကံဳရေသာ္လည္း ရုဇဗဲ့သည္ စိတ္ မပ်က္ အားမေလ်ာ့ဘဲ
ေဂ်ာ္ဂ်ီယာျပည္နယ္ရွိ ေရပူစမ္းတြင္ ေရကူး၍ ေျခေထာက္မ်ား သန္စြမ္းလာေအာင္ ႀကိဳးစားေလသည္။
ဆင္းရဲႏြမ္းပါးေသာ သြက္ခ်ာပါဒ ေရာဂါသည္မ်ား၏ အက်ိဳးအတြက္ ထိုေရပူစမ္းကို အၿပီးအပိုင္ဝယ္ယူသည္။
၁၉၂၄ ခုႏွစ္တြင္ ႏိုင္ငံေရးထဲသို႔ ျပန္ဝင္ၿပီးေနာက္ ၁၉၂၈ ခုႏွစ္၌ နယူးေယာက္ျပည္နယ္ ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးအျဖစ္
ေရြးခ်ယ္ျခင္းခံရသည္။ ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး အျဖစ္ႏွင့္ အက်ဉ္းေထာင္ျပဳျပင္ေရး၊သက္ႀကီး ပင္စင္စနစ္္၊ အလုပ္လက္မဲ့
ေထာက္ပံ့ေရး၊ လယ္သမားမ်ား သက္သာေခ်ာင္ခ်ိေရး အစရွိေသာ လူထုအက်ိဳးျပဳလုပ္ငန္းမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။
၁၉၃ဝ ျပည့္ႏွစ္တြင္ နယူးေယာက္ျပည္နယ္ ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး အျဖစ္ တစ္ဖန္ အေရြးခံရ၏။
ရုဇဗဲ့၏ ႏိုင္ငံေရး ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားကို အေမရိကန္ျပည္နယ္အမ်ားက ေထာက္ခံၾကသည္။
ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီတြင္း၌လည္း သူ၏ သမစိတၱ အယူအဆမ်ားေၾကာင့္ နာမည္ထင္ရွားလာသည္။
သို႔ျဖစ္၍ ၁၉၃၂ ခုႏွစ္၌ သမၼတရာထူးအတြက္ သမၼတေဟာင္း ဟားဗတ္ဟူးဗား (Herbert Hoover)ႏွင့္
ယွဉ္ၿပိဳင္အေရြးခံရာတြင္ ရုဇဗဲ့ အေရြးခံရ ေလသည္။

ရုဇဗဲ့ သမၼတျဖစ္လာသည့္အခ်ိန္တြင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ သည္ ကမာၻ႕စီးပြားပ်က္ကပ္ႀကီးႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေနရသည္။
မဲဆြယ္တရား လွည့္ေဟာစဥ္က ထိုကပ္ဆိုးႀကီးမွ လြတ္ ေျမာက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္မည္ ျဖစ္သည္သာမက
ေနာင္အခါ၌လည္း ယင္းကဲ့သို႔ေသာေဘးအႏာၱရာယ္ မေတြ႕ႀကံဳၾကေစရန္ စီးပြားေရးအကာအကြယ္မ်ားကို စီမံေပးမည္ဟူ၍
ကတိေပးခဲ့ေလသည္။ ထိုေၾကာင့္ သမၼတရုဇဗဲ့သည္ နယူးဒီး (New Deal) ဟုအမည္တြင္သည့္ စီမံကိန္းျဖင့္
ဘဏ္တိုက္မ်ား အေျခခိုင္ျမဲ တည္တံ့ေရး၊ အလုပ္လက္မဲ့မ်ားကို ေထာက္ပံ့ေရး၊ ပုဂၢလိကပိုင္ပစၥည္းကိုကာကြယ္ေရးအျပင္
စက္မႈလက္မႈလုပ္ငန္း၊ စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္း၊ အိမ္ယာေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းႏွင့္ သယ္ယူ ပို႔ေဆာင္ေရးလုပ္ငန္းတို႔တြင္
အစိုးရႏွင့္ ဖက္စပ္ေဆာင္ရြက္ျခင္းအားျဖင့္ စီမံကိန္းျပဳ၊ ႀကိဳးကိုင္ထားသည့္ စီးပြားေရးစနစ္ကို စီစဥ္ခဲ့ေလသည္။
သမၼတရုဇဗဲ့ စီမံကိန္း၏ အေျခခံသေဘာမွာ အစိုးရႏွင့္ လူထုဆက္ဆံေရး မွန္ကန္မႈပင္ျဖစ္၏။
ထိုေၾကာင့္ ႏိုင္ငံအစိုးရသည္ လူထုအက်ိဳးကို ျပဳစုရန္ တည္ရွိသည္ျဖစ္၍၊ ထိုရည္ရြယ္ခ်က္သို႔ ေရာက္ေအာင္
လိုအပ္သလို ေဆာင္ရြက္ေပးရမည္ဟုဆိုလိုသည္။

လူထုသည္ သမၼတရုဇဗဲ့၏ စီမံကိန္းကို ႏွစ္သက္ ေထာက္ခံသည့္အေနျဖင့္ ၁၉၃၆ ခုႏွစ္တြင္ သမၼတအျဖစ္
ဒုတိယအႀကိမ္ ေရြးေကာက္ တင္ေျမွာက္ၾကေလသည္။ သူႏွင့္ ယွဉ္ၿပိဳင္အေရြးခံဘက္ကို မဲအျပတ္အသတ္ျဖင့္အႏိုင္ရသည္။
၁၉၃၈ ခုႏွစ္တြင္ ဥေရာပတိုက္၌ စစ္ျဖစ္ပြားမည့္ အေျခအေနကို ရိပ္စားမိေသာ သမၼတရုဇဗဲ့သည္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ
ကုန္းတပ္ႏွင့္ ေရတပ္ကို အင္အားေတာင့္တင္းေအာင္ စီမံခန္႔ခြဲေလသည္။
၁၉၃၉ခုႏွစ္တြင္ ဥေရာပတိုက္၌စစ္ျဖစ္ပြားေသာအခါ ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္က စစ္ထဲသို႔မဝင္လိုသျဖင့္ ၾကားေနေရးဝါဒကို
အက္ဥပေဒမ်ားျဖင့္ ျပဌာန္းအတည္ျပဳခဲ့သည္။ သမၼတကိုယ္တိုင္ကမူ ဝင္ရိုးတန္းႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ စစ္ၿပိဳင္ေနေသာႏိုင္ငံမ်ားကို
အေထာက္အပံ့ေပးသင့္သည္ဟု ယုံၾကည္ခဲ့၏။

၁၉၄ဝ ျပည့္ႏွစ္တြင္ ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီသည္ အစဥ္ အလာကိုဖ်က္၍ ရုဇဗဲ့ကိုပင္ သမၼတအျဖစ္အေရြးခံေစသည္။
ရုဇဗဲ့လည္း သမၼတအျဖစ္ တတိယအႀကိမ္ ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ျခင္းခံရျပန္သည္။
ထိုအခ်ိန္တြင္ ဥေရာပတိုက္ စစ္ အႏာၱရာယ္မွာ ႀကီးမားလာၿပီျဖစ္ရာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံကလည္း စစ္ျပင္ရေလေတာ့သည္။
အေမရိကန္အစိုးရႏွင့္ ၿဗိတိသွ်အစိုးရတို႔ အျပန္အလွန္ ကူညီသည့္သေဘာျဖင့္ ၿဗိတိသွ်တို႔က မိမိတို႔၏စစ္စခန္းမ်ားကို
အေမရိကန္သို႔ ႏွစ္ရွည္အငွားစာခ်ဳပ္ျဖင့္ ေပးအပ္၏။ အေမရိကန္အစိုးရက လက္နက္ခဲယမ္းမီးေက်ာက္ႏွင့္
ဖ်က္သေဘၤာေဟာင္းအစင္း ၅ဝ ကို ၿဗိတိသွ်တို႔အား ေပး၏။ ထို႔အျပင္ သမၼတရုဇဗဲ့သည္ ေခ်း-ငွား စာခ်ဳပ္ျဖင့္ ၿဗိတိသွ်ႏွင့္
ယင္း၏မဟာမိတ္ႏိုင္ငံတို႔အား စစ္ပစၥည္းအေထာက္ အပံ့ကို ေပးေလသည္။

၁၉၄၁ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၇ ရက္ေန႔တြင္ ဂ်ပန္ေလတပ္သည္ ဟာဝိုင္ယီကၽြန္း၊ ပုလဲဆိပ္ကမ္းရွိ အေမရိကန္ေရတပ္
စခန္းကို ရုတ္တရက္ တိုက္ခိုက္သျဖင့္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံလည္း စစ္ထဲသို႔ ပါဝင္တိုက္ခိုက္ေလသည္။ သမၼတရုဇဗဲ့သည္
စစ္ေအာင္ႏိုင္ေရးအတြက္ အစြမ္းကုန္ႀကိဳးစား၏။ ၿဗိတိသွ် ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဝင္စတန္ခ်ာခ်ီ(Winston Churchill) ႏွင့္၎၊
ရုရွေခါင္းေဆာင္ ဂ်ိဳးဆက္စတာလင္(Joseph Stalin)ႏွင့္၎ စစ္ပရိယာယ္ႏွင့္ စပ္လ်ဉ္း၍ အႀကိမ္ႀကိမ္ ေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးခဲ့သည္။

၁၉၄၄ ခုႏွစ္ ဇြန္လတြင္ မဟာမိတ္စစ္တပ္မ်ားသည္ ဥေရာပတိုက္ ေနာ္မန္ဒီ (Normandy) ကမ္းေျခေပၚသို႔
တက္မိၾကေလသည္။ ထိုႏွစ္၌ သမၼတသက္တမ္း ကုန္ဆုံးေသာ္လည္း ရုဇဗဲ့သည္ စစ္ပြဲကို အၿပီးတိုင္ ကြပ္ကဲလိုသျဖင့္
သမၼတအျဖစ္ ထပ္မံ အေရြးခံရာ စတုတၳအႀကိမ္ ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ျခင္း ခံရေလသည္။
၁၉၄၅ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၁၂ ရက္တြင္ သမၼတ ရုဇဗဲ့သည္ ကရိုင္းမီးယား ကၽြန္းဆြယ္ရွိ ေယာလ္တာ (Yalta) ၿမိဳ႕၌
ဝင္စတန္ခ်ာခ်ီ၊ စတာလင္တို႔ႏွင့္ ေတြ႕ဆုံျပန္၍ ေနာင္တြင္ ကမာၻ႕ကုလသမဂၢ ( United Nations) ဟု အမည္ထင္ရွားေသာ
အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခု ဖြဲ႕စည္းေရးအတြက္ အစပ်ိဳးခဲ့ေလသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ သမၼတရုဇဗဲ့၊
ၿဗိတိသွ်ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ခ်ာခ်ီႏွင့္ ရုရွေခါင္းေဆာင္ႀကီး စတာလင္တို႔ကို ႀကီးသုံးႀကီး (Big Three) ဟူ၍ ေခၚတြင္လ်က္ရွိသည္။

သမၼတရုဇဗဲ့သည္ မဟာမိတ္တပ္မ်ား ေအာင္ပြဲခံရခ်ိန္ကို မျမင္ရလိုက္ေခ်။ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာျပည္နယ္၊ ေရပူစမ္းတြင္
ေခတၱ အနားယူေနစဥ္ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ ၁၂ ရက္ေန႔၌ အနိစၥ ေရာက္ေလသည္။
ဒုတိယသမၼတ ဟယ္ရီ ထရူးမန္း (Harry S. Truman) က ထိုေန႔ ၌ပင္ သမၼတရာထူးကို ဆက္ခံသည္။
သမၼတရုဇဗဲ့၏ လြတ္လပ္မႈေလးခ်က္သည္၎၊ ၿဗိတိသွ်ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ႏွင့္ ပူးတြဲ ေၾကညာခဲ့ေသာ အတၱလန္တိတ္ခ်ာတာသည္၎
လြတ္လပ္ေသာႏိုင္ငံတို႔၏ ရည္မွန္းခ်က္ပန္းတိုင္မ်ား ျဖစ္ၾကေပသည္။

ျမန္မာအဲရင္းအဖြဲ႕